ضرب‌المثل‌ها، زبان مشترک ملت‌ها هستند و از زمان‌های قدیم در ادبیات ما جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. هر مَثَلی پیشینه‌ای دارد و معمولا داستان پندآموزی در آن نهفته است.
ضرب‌المثل‌ها ریشه در فرهنگ مردم، آداب، رسوم و سبک زندگی آنها دارد. بعضی مثل‌ها مربوط به منطقه خاصی هستند و برخی عمومی‌اند. یکی از راه‌هایی که می‌توان مفاهیم و حکمت‌ها را بهتر در ذهن نهادینه کرد، تبدیل آنها به شعر و جملات مسجع است. مثل‌ها نیز جملات کوتاه و زیبایی هستند که بر دل می‌نشینند و مفاهیم را بهتر منتقل می‌کنند.
فواید آموزش ضرب‌المثل‌ها به کودکان
افزایش دایره واژگان: هر چقدر کودکان کلمات بیشتری در ذهن داشته باشند، قدرت بیان بهتری دارند و با کتاب‌ها بهتر ارتباط برقرار می‌کنند. در بسیاری از مثل‌ها، کلماتی به کار رفته‌اند که در زبان محاوره و گفت‌وگوهای روزمره ما کم کاربردترند.
افزایش اعتماد به نفس: یاد گرفتن زبان تمثیل، باعث می‌شود بچه‌ها بهتر مفاهیم را بفهمند و ساده‌تر و سریع‌تر منظور خود را به دیگران برسانند؛ در نتیجه مهارت‌های ارتباطی بهتری با دیگران پیدا می‌کنند. بیشتر دانستن و ارتباط کلامی خوب، رشد اجتماعی و اعتماد به نفس کودکان را بالا می‌برد.
ایجاد خلاقیت و تخیل: تصویرسازی مثل‌ها در ذهن و فکر کردن و پیدا کردن موقعیت‌های استفاده آنها، ذهن کودکان را فعال می‌کند و بر قدرت تخیل و خلاقیت آنها می‌افزاید.
کتاب عسل مثل یه قصه
سیدمحمد مهاجرانی، در کتاب «عسل مثل یه قصه»، ۴۴ ضرب‌المثل معروف را انتخاب کرده و برای استفاده هر کدام از آنها داستانی کوتاه وآموزنده آورده است.
تصاویر خلاقانه کتاب را مهدی صادقی طراحی کرده است. این تصاویر، غالبا جلوه شاد و هیجان‌انگیزی به کتاب داده است. خواندن مقدمه کتاب نیز می‌تواند برای خواننده جذاب باشد. مهاجرانی از کودکی خود و علاقه‌اش به ضرب‌المثل‌ها گفته و خودِ مقدمه، نمونه خوبی از کاربرد مثل‌هاست.
کتاب «عسل مثل یه قصه» برای صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن با کودکان فرصتی عالی فراهم می‌کند. ما می‌توانیم از آنها بخواهیم که خود را در موقعیت داستان تصور کنند و درباره رفتار شخصیت‌ها فکر کنند. با این کار، یاد می‌گیرند که چگونه با موقعیت‌های جدید روبه‌رو شوند.
همچنین با توجه به آنکه تصاویر کتاب، رابطه بینابینی با داستان و ضرب‌المثل مورد نظر دارند؛ می‌توانیم پیش از خواندن هر داستان از کودک بخواهیم که با توجه به تصویر حدس بزند که داستان در مورد چیست. این کار باعث برانگیختن حس کنجکاوی کودکان و خلاقیت آنها می‌شود.
استفاده درست از ضرب‌المثل‌ها یک هنر است؛ به همین دلیل نویسنده کتاب، در هر داستان، تحت عنوان «این مثل که شیرین است، استفاده‌اش این است.» کاربردهای متفاوت ضرب‌المثل را توضیح می‌دهد.
امید است این کتاب، شروعی بر آشنایی بیشتر کودکانمان با ابعاد مختلف ادبیات فارسی باشد؛ تا شیرینی‌اش را بیش از پیش بچشند و به ایرانی بودنشان افتخار کنند.
انتشارات بین‌المللی جمال، کتاب «عسل، مثل یه قصه» را در 96 صفحه منتشر کرده است. این کتاب تاکنون به چاپ بیستم رسیده و در کتابنامه رشد آموزش و پرورش هم معرفی شده است. عسل مثل یه قصه را می‌توانید از اینجا تهیه کنید.
هانیه عدالتی
همین یادداشت در ایکنا